RES,HES,GES, ENH Projeleri
Orman Kanunun 17. Madde izinleri kapsamındaki Hidroelektrik Santralleri, Rüzgar Enerji Santralleri,
Termik Santralleri ve Nükleer Enerji Santrallerinin Şalt Sahasının Orman vasıflı arazisinin üzerine denk
gelmesiyle mevcut ağaçların çap, boy ve koordinatları yazılarak ağaç röleve planı hazırlanması
zorunludur.
17. MADDE KAPSAMINDA ENERJİ İZİNLERİ
Rüzgar Enerji Santrali
Havanın bir akışkan olduğunu hayal etmek oldukça zor. Çünkü hava görünmez. Sıvılardan farklı olarak
hava daha çabuk hareket eder ve bulunduğu ortamın her yerini kaplar. Havanın hızlı yerdeştirmesi ile
içindeki parçacıkların hareketi de hızlı olur. Havanın bu özelliğini kinetik enerjiye dönüştürme işlemine
Rüzgar Enerjisi adı verilir.
Aynı mantıkla su gibi sıvı maddelerin yer değiştirme özelliğini kullanarak enerji elde etmeye de hidro
elektrik adı verilmektedir ve üretilen merkeze Hidro Elektrik Santrali denilir. Rüzgar enerjisinden
elektrik üreten merkezlere de Rüzgar Santrali denilmektedir.
Rüzgar Santralleri kurulduktan sonra pervaneler rüzgarın (havanın) hareketiyle bağlı oldukları şaftı
döndürür. Uygun bir jeneratör ile de bu hareket enerjisi elektrik enerjisine dönüştürülür.
Rüzgar enerjisi güneşin doğmasıyla başlar. Gece oluşan soğuk hava tabakasının yere yakın bölümleri,
güneşin ışınlarıyla hemen ısınmaya başlar. Fizik derslerinden de hatırlayacağınız üzere ısınan hava
genleşir ve yükselir. Bu anda atmosferdeki soğuk hava tabakası yere doğru iner. Sıcak ve soğuk
havanın yer değiştirmesiyle de rüzgar oluşur.
HİDROELEKTRİK SANTRALLERİ ORMAN İZİNLERİ
Kamuoyunda HES kısaltması ile bilinen hidroelektrik santraller suyun enerjiye dönüştürüldüğü
yerlerdir. Sıvının yükseltilmesi sonucu ilk olarak mekanik enerjiye ve bu enerji de elektrik enerjisine
dönüştürülür. Doğal veya yapay yöntemlerle belirli bir yüksekliğe ulaştırılan su, kendi seviyesinden
daha düşükte yer alan tanklara düşerken elektrik enerjisi üretir. Hidroelektrik santrali orman izni
verilen alanlara kurulabilir. Yeryüzündeki elektrik ihtiyacının büyük bir bölümü bu sistemlerle sağlanır.
Dünyanın tamamında ’luk elektrik enerjisini sağlayan sistem ile yenilenebilir enerjinin de
i’unu karşılamaktadır. Yenilenebilir enerji günümüzün en moda konuları arasında yer alır.
Yenilenebilir enerji ise doğal akışı devam ederken ortaya çıkan enerjinin tekrardan kullanılabilir hale
getirilmesidir. Yenilenebilir enerji çeşitleri arasında güneş enerjisini, rüzgâr enerjisini ve hidroelektrik
enerjisini sayabiliriz.
Ülkemizde 150 adet civarında HES bulunmaktadır. Ülkemizde kullanılan elektriğin yaklaşık ’si bu
kanal üzerinden sağlanmaktadır. Medyaya konu olan Hidroelektrik santrali orman izni yapılan titiz
çalışmalar sonucunda verilmektedir. Doğal olmayan her yapıda olduğu gibi hidroelektrik
santrallerinde iyi ve kötü tarafları bulunmaktadır. Belli bir bölgede HES yapılması düşünüldüğünde ilk
refleksler daima olumsuz olur. Bölge halkı doğal nedenlerle kendi bölgelerinde büyük tesisler
yapımına ve suyun yer değiştirmesine karşı çıkmaktadır. Santralin ve barajın yatırım maliyetleri son
derece yüksektir. Yani hidroelektrik santral yapımı külfetli bir iştir. Kar ve zarar dengesinin doğru
hesaplandığı ve ihtiyaç bulunması halinde yapılması önerilir. Baraj yapılmadan önce alanda yapılacak
çalışmalar ve projelendirmeler de yüksek maliyetler içermekte ve bazı durumlarda çalışmaların
tamamlanmasına rağmen bölgedeki santral yapımı işinden vazgeçilmektedir. İşin ekonomik
boyutunun dışında çevre halkı tarafından istenmeme sebebi ise santrallerin çevredeki doğal yapıya
zarar veriyor olmasıdır. Bu durum kitlesel protestoların yaşanmasının en büyük nedenleri arasında üst
sıralarda yer alır. İlgili coğrafya üzerinde bulunan kültürel mirasın ve tarihi eserlerin yok olmasına
sebep olan yapılar tüketilen suyun kalitesini de bozmaktadır. Büyük alanlara kurulan tesis için çevre
de büyük bir ağaç kesimi de zorunluluklar arasındadır.
Yapılan tesisin ise kullanım maliyeti düşük olan su üzerinden enerji sağlıyor olması ise en büyük
avantajlar arasında sayılmalıdır. Hava kirliliği üzerinde de olumsuz bir etkisi bulunmayan HES’lerin
kurulduğu çevre üzerinde bazı olumlu tesirleri de bulunmaktadır. Hidroelektrik santrali orman izni
alınmış bir tesis bölgenin su ihtiyacını karşılar, iklim üzerinde yumuşama etkisine yol açar, santral
bölgeye kolay ulaşılabilirlik de getirir ve civardaki tarım arazilerine daha kolay su ulaşımı sağlanır.
Türkiye’de önemli enerji kapasitesi ile bilinen barajlar arasında Atatürk, Keban, Karakaya, Özlüce,
Gökçe kaya ve Obruk Barajı ve Hidroelektrik Santrali sayılabilir. Bölgede yapılan balıkçılığın artması ile
birlikte çevre turizmi de bu durumdan olumlu şekilde etkilenir. Hidroelektrik santraller Akarsu, depo,
med-cezir, depresiyon gibi çeşitlere ve çalışma prensiplerine yarılır.
GÜNEŞ ENERJİSİ ORMAN İZİNLERİ (GES)
Güneş enerjisi, sürdürülebilir kalkınma sağlanması ve fosil yakıtlardan
kaynaklanan sera gazı emisyonunun ve partikül madde, siyah duman, karbon
monoksit, hidrokarbon gibi havayı kirleten gazların azaltılması için önemli bir
enerji kaynağıdır. Enerji güvenliği açısından güneş enerjisi fevkalade önemlidir.
Şimdi güneş enerjisini enerjiye dönüştürme zamanıdır.
Ülkemizde solar endüstrisi geliştirilmeli ve güçlendirilmelidir. Türkiye bu
teknolojide bu günden tezi yok aktif rol almalıdır. Gelecek 20-25 yıl içinde en
popüler enerji kaynağı güneş olacaktır.
Devir güneş enerjisine yatırım yapma devridir. Enerji arz güvenliği olmayan
fosil yakıt kaynaklarının bitmesini beklemeden güneşe yatırım yapalım.
Güneş enerjisi iki şekilde elektrik enerjisine dönüştürülebilir .Birincisi,
fotovoltaik panellerdir. Panel üzerine düşen ışık demeti elektronlar vasıtasıyla
elektrik enerjisine dönüştürülür. İkinci güneş termal sistemlerdir. Bu sistemler
direkt güneş ışınımından yararlanarak yüksek sıcaklıkta buhar üretirler ve bu
buhar elektrik enerjisine dönüştürülür.
Güneş pilleri (fotovoltaik piller), yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan
elektrik enerjisine dönüştüren yarı iletken maddelerdir. Güneş enerjisi, güneş
pilinin yapısına bağlı olarak % 5 ile % 20 arasında bir verimle elektrik
enerjisine çevrilebilir.
Fotovoltaik piller ile elektrik üretim sistemleri üç ana alanda kullanılmaktadır.
Güneş enerjisinin kullanım alanları verilmiştir. Birinci grup evlerdir; çatılara
yerleştirilen bu sistemler yaklaşık 3 -10 kW kurulu güce sahiptir. İkinci grubu
oluşturan ve 10- 500 kW’a kadar kurulu güce sahip sistemler fabrikalarda,
işyerlerinde ve kamu binalarında kullanılmaktadır. Üçüncü grup ise güneş
enerjisi santralleridir; kapasiteleri 500 kW dan daha büyüktür. 2007 yılı
verilerine göre dünyada 120 adet büyük kapasiteli güneş enerjisi santrali
bulunmaktadır.
Türkiye’de güneşlenme süresi yönünden en zengin bölge 3016 saat ile
Güneydoğu Anadolu olurken, bunu sırasıyla Akdeniz (2923 saat), Ege (2726
saat), İç Anadolu (2712 saat), Doğu Anadolu (2693 saat), Marmara (2528
saat) bölgeleri izlemekte ve en düşük değeri 1966 saat ile Karadeniz Bölgesi
almaktadır. Türkiye, ortalama 2640 saat gibi yüksek bir güneş enerjisi
potansiyeline sahiptir.
Güneş Enerjisi Santrali kurmak isteyen yatırımcının sırasıyla yapması
gerekenler;
1- Belirlenen 27 bölge içerisinde 1620kwh/m2 ve üzerinde ışınım değeri olan
arazi tespit edilecek; Tespit edilen arazi Orman, Mera ve Tarım alanı
olmayacak, Sit alanı, maden Sahası veya yol, boru hattı gibi kamuya ait bir
proje alanında olmayacak.( Ek-1 EPDK Kurul kararı)
2- Tespit edilen arazinin GES yatırımı için uygun olduğunda dair, Gıda Tarım
ve hayvancılık Bakanlığından veya ilgili bakanlıktan izin işlemi yapılacak
3- Devlet arazileri ile uğraşmak istemeyen yatırımcı, madde 1 de belirtilen
yerler haricinde arazi satın alacak
4- Arazi temininden sonra, en az altı aylık ölçüm için GÜNEŞ ÇLÇÜM
SİSTEMİ kurulacak ve kurulumun fotoğrafları çekilerek, sistemde kullanılan
cihazların, belgeleri ile birlikte, MGM ‘ nün Ölçümlere dair tebliğinde belirtilen
başvuru dilekçesi doldurularak ve 3.000 TL başvuru bedeli yatırılarak MGK’ne
müracaat edilecek (Ek-2 MGM Ölçüm tebliği)
5- En az altı aylık sahada yapılan ölçümler süre sonunda MGM ne
onaylatılacak ve kalan süreler için veri satın alınacak
6- EPDK ‘nın GES Lisansları için belirlediği tüm evraklar tamamlanarak 10-14
Haziran 2013 tarihinde EPDK ‘ya GES lisansı için müracaat edilecek.
7- İstenen belgeler ve ölçümleri tam olan müracaatlardan aynı bölge için
birden fazla başvuru var ise, Açık eksiltme ihalesi için dosyalar TEİAŞ’a
gönderilecek. TEİAŞ en erken 30 gün sonraya yarışma için gün tayin ederek
ihale yapacak ve ihale sonunda en fazla eksiltme bedeli veren firma’ ya lisans
verilmek üzere doysa tekrar EPDK ya gönderilecek (Ek- Eksiltme Yarışması
düzenlemesi)
8- GES lisansı alan firma; Santral projesini hazırlayarak EPDK ya sunacak,
projenin onaylanmasından sonra belirlenen santral inşası tamamlanacak.
Tamamlanın projenin onayından sonra santral devreye alınacak.
